Hỗ trợ - hỏi đáp

Câu hỏi 1:

Tôi thấy nhiều nơi ở Hà Nội có bán một loại trà, gọi là ‘ chè dung’. Những người bán hàng nói, đây là đặc sản của Quỳnh Lưu – Nghệ An. Trà này có tác dụng chữa rất nhiều bệnh, như cao huyết áp, mỡ máu cao, các bệnh đường ruột…tôi không rõ thực hư ra sao, rất mong ‘thuốc vườn nhà’ cung cấp thêm thông tin về loại chè này.

Quỳnh Anh, Ba Đình, Hà Nội

cây chè dung, chè dung, chè lang, chè dại, duối gia, Syplocos racemosa Roxb., họ Dung (Symplocaceae)

Chè lá dung

Trả lời:

Chè dung còn gọi là ‘chè lang’, ‘chè dại’, ‘duối gia’ tên khoa học là Syplocos racemosa Roxb thuộc họ Dung ( Symplocaceae)

Về đặc điểm thực vật:

Cây dung là loại cây nhỏ, cao 1,5-2m nhưng có thể cao 4-5m hay 8-9m (nếu để lâu không bị đốn chặt). Lá mọc so le, cuống ngắn, hình trứng thuôn dài, phía cuống hẹp lại, phiến lá dài 9-15cm, rộng 3-6cm, mép có răng cưa ngắn, thưa, mặt nhẵn, khi khô có màu vàng xanh hay vàng nâu. Hoa nhiều màu trắng hay vàng lục nhạt, mọc thành chùm ở nách lá hay ở đầu cành. Cuống hoa ngắn, trên mặt có phủ lông mịn. Hoa có mùi thơm, nên ong rất thích. Quả hạch ăn được, hình thuôn dài, dài 6-10mm, trên đỉnh có phiến đài, thịt quả màu tím đỏ. Hạt thường đơn độc, màu nâu.

Thực ra, cây dung không phải là ‘đặc sản’- một cây đặc hữu, chỉ phân bố ở Quỳnh Lưu – Nghệ An. Theo sách ‘những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam’ của cố Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Đỗ Tất Lợi: Mọc phổ biến ở khắp các tỉnh miền Bắc, có cả ở Lào ( có tên là: mot, kho mươt he, kho meut, dam krong), Campuchia ( có tên là: thvet,luot). Còn mọc ở Ấn Độ, Nam Trung Quốc.

Tại miền Bắc, một số nơi được nhân dân hái lá dùng làm thuốc như vùng Thủy Nguyên ( Hải Phòng), Quảng Ninh. Hái lá tươi về phơi hay sao khô để dành dùng dần.

Từ xưa, dân gian thường dùng lá dung làm chè uống, giúp tiêu cơm, chữa đau bụng, ỉa chảy. Một số nơi, người ta dùng vỏ thân cây hay vỏ rễ với cùng tác dụng. Thường bóc vỏ về, phơi hay sấy khô, để dùng dần. Vỏ mềm, dễ gẫy vụn, màu vàng nâu nhạt, khi cắt ngang giữa lớp bần và lớp mô vỏ có một lớp màu đỏ, chứa một chất màu đỏ. Ngoài dùng làm thuốc, dân gian còn dùng để nhuộm vải, sau đó nhuộm cánh kiến đỏ cho có màu đỏ.

Về phương diện tác dụng chữa bệnh:

Cũng theo sách ‘những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam’ của cố Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Tất Lợi: Một số năm trước bệnh viện Việt Tiệp Hải Phòng dựa vào kinh nghiệm dân gian đã dùng nước sắc và siro lá dung chữa đau dạ dày có tăng toan, kết quả tốt. Liều dùng cho người lớn mỗi ngày 15-30g lá khô.

Tại Ấn Độ người ta dùng vỏ sắc uống chữa đau bụng, đau mắt và rửa vết loét, rong kinh do tử cung bị nhiễm trùng, tiểu tiện ra dưỡng chấp. Liều dùng: Mỗi ngày uống 3-4 lần, mỗi lần uống 3-4g dưới dạng bột hay thuốc sắc.

Nói tóm lại theo kinh nghiệm dân gian, chè lá dung có tác dụng tiêu cơm ( tăng cường tiêu hóa) chữa đau bụng, ỉa chảy. Những năm gần đây còn phát hiện tác dụng chữa đau dạ dày – thể tăng toan ( độ acid của dịch vị tăng cao). Đó là điều đã được ghi chép trong sách thuốc hoặc chứng minh trên lâm sàng. Còn về những tác dụng khác, khi nào có trong tay tài liệu xác thực, ‘ thuốc vườn nhà’ sẽ tiếp tục thông tin tới bạn và các Quý độc giả khác.

Lương y Huyên Thảo

Câu hỏi 2:

Tôi cũng hay dùng chè lá dung, nhưng chưa lần nào dùng khi đói, mà chỉ dùng sau khi ăn cơm, vì tôi sợ bị say như chè xanh, vậy xin hỏi ban quản trị website khi đói uống chè dung có bị say không?

Minh Hiếu, Đống Đa, Hà Nội

Trả lời:

Như bạn đã biết là chè dung tốt cho dạ dày, tiêu hóa nên bạn hoàn toàn yên tâm khi uống trà dung vào lúc đói. Ngược lại với chè lá dung, chè dung có khả năng kích thích dạ dày tiết ra nhiều chất chua, vị chua sẽ làm mất cảm giác ngon miệng khi ăn. Thêm nữa khi dạ dày trống rỗng, nếu uống chè xanh, chất chát trong trà sẽ đi vào tạng phế và làm lạnh tì, vị. Lúc đó bạn sẽ thấy cồn cào, nôn nao trong người, chóng mặt, hoa mắt, rất khó chịu mà chúng ta vẫn gọi là say chè.

Câu hỏi 3:

Tôi ở Bắc Giang huyện miền núi Yên Thế cũng hay uống lá dung, sau khi trải nghiệm tôi thấy lá chè dung ở Yên Thế to hơn, lá xanh đậm và dầy hơn so với lá chè dung ở miền Trung nước ta, vậy xin hỏi như vậy có phải chè dung ở Yên Thế ngon hơn, nhiều chất tốt hơn so với chè dung ở miền Trung không?

Văn Bình, Yên Thế, Bắc Giang

Trả lời:

Cảm ơn bạn. Chúng tôi cũng đã nhận được một số câu hỏi tương tự như của bạn. Thực ra thì đúng là trồng một loại cây ở những địa điểm, địa danh khác nhau, thì lại cho những kết quả khác nhau, ví dụ như nhãn lồng thì phải trồng ở Hưng Yên hay bưởi thì trồng ở cầu Diễn hoặc Đoan Hùng sẽ ngon hơn…Tuy nhiên đối với lá dung thì chỉ ghi nhận là ở miền Trung có nhiều nhất, còn lá dung ở đâu ngon hơn, bổ hơn thì cũng chưa có ai chứng minh được, chỉ biết rằng lá dung là tốt cho sức khỏe con người.

chè lá dung | Che la dung